Kantoorvastgoed blijft een trending topic in de onze sector. Deze niche maakte tijdens en na de coronapandemie een ware omwenteling mee. Wij schreven eerder al hoe de toekomst van de kantoren er volgens onze specialisten zal uitzien. In deze blog gaat onze managing partner Werner De Geyter in gesprek met Mario Santy (Senior Manager Strategy & Transformation bij BDO Advisory), Fréderic Van der Planken (CEO bij Whitewood Group) en Rikkert Leeman, (CEO bij Alides). Hoe kijken zij vandaag naar de toekomst van kantoorvastgoed? Zijn onze kantoren echt dood? Wat was volgens hen de impact van corona precies? En hoe kunnen bedrijven, en dan vooral onze kmo’s, van hun kantoren een plek maken waar mensen graag werken?
“Thuiswerken is aangenaam maar mensen hebben nood om te connecteren met elkaar en het bedrijf. Je verliest zoveel feeling als je alleen digitaal met elkaar communiceert.” (Werner De Geyter)
Als expert in bedrijfs- en investeringsvastgoed stond DG Real Estate de laatste jaren middenin een reeks grote omwentelingen op de kantorenmarkt. We zagen hoe mensen noodgedwongen voor langere periodes op hun thuiskantoren aangewezen waren en hoe nadien hybride werken de norm werd. Die veranderingen zijn onherroepelijk, stelden we in een eerder artikel. Maar betekent dat ook het einde van de kantoren?
Werner De Geyter is ervan overtuigd dat dat niet zo is. Maar dan moeten ze wel een andere manier van werken ondersteunen.
“Vroeger werkte iedereen standaard van 9 tot 17 uur op kantoor. Nu is het een ruimte om collega’s te zien, bij te praten en de bedrijfscultuur te voelen. Thuiswerken is aangenaam maar mensen hebben nood om te connecteren met elkaar en het bedrijf. 80% van communicatie is lichaamstaal. Je verliest zoveel feeling als je alleen digitaal met elkaar communiceert.”
Dat vindt ook Mario Santy. “Kantoren zijn niet dood, wel vaak leeg. Wil je een kantoor dat nog vele jaren doet wat het moet doen, dan zal je het moeten ontwerpen met oog op de toekomst. Niet morgen, maar 5 jaar vooruit. En daarbij moet je kijken naar wat jouw medewerkers precies nodig hebben om hun werk te kunnen doen. Een mooi kantoor is één ding, een kantoor dat doet wat het moet doen, is iets anders. Connecties zijn key. Kantoren moeten daarom ook small talk en informele contacten bevorderen.”
“Als investeringsbedrijf voerden we bij Whitewood Group vroeger de onderhandelingen met de facility manager of een technische vastgoedpersoon. Vandaag is dat vaak met de hr-verantwoordelijke”, vult Fréderic Van der Planken aan. “Dat zegt genoeg over veranderende rol van kantoren vandaag. Ze zijn onmisbaar voor het onboarden van medewerkers. We mogen daarom geen grafrede van kantoren houden maar moeten ze slimmer, groener en future proof maken.”
“Je moet medewerkers een kantoor geven waar ze fier op kunnen zijn, een gebouw dat duurzaam, flexibel, gezond en comfortabel is.” (Rikkert Leeman)
Vandaag is hybride werken in de meeste bedrijven de norm, ook bij kmo’s. We kijken daarbij vaak naar de coronapandemie als een gamechanger. Maar is dat wel echt zo? En hoe kunnen werkgevers hun mensen vandaag overtuigen om naar kantoor te komen?
Rikkert Leeman ziet geen radicale breuk of vernieuwing, maar eerder een brede implementatie van een proces dat al even aan de gang was.
“Veel grote organisaties werkten al langer hybride. Vandaag is dit meer gestructureerd, gedefinieerd en genormaliseerd. We zien wel een terugkeer naar de normale gang van zaken omdat iedereen beseft dat menselijk contact belangrijk is voor creativiteit, efficiëntie en welzijn. Maar werknemers keren niet zomaar terug naar kantoor. Je moet hen een kantoor geven waar ze fier op kunnen zijn, een gebouw dat duurzaam, flexibel, gezond en comfortabel is.”
Welzijn en gezondheid staan centraal in hedendaagse werkomgevingen. De toekomst van het kantoorvastgoed zal in grote mate door deze factoren bepaald worden, vertellen Rikkert en Frédéric.
“De voorbije 20 jaar kreeg ik nooit een vraag over de luchtkwaliteit of de ventilatie in een gebouw. Sinds de pandemie is dat de eerste vraag die we moeten beantwoorden.”
“Het juiste kantoor maak je niet met een kikkertafel en zitzakken. 60% van het welzijn op het werk gaat over luchtkwaliteit. De tweede factor is licht. Die twee factoren bepalen het grootste deel van de kwaliteit van het kantoor. Groenbeleving, akoestiek, lawaai, de flexibiliteit van temperatuur doen de rest.”
“Nu weten we nog niet hoe een organisatie er zal uitzien binnen vijf of tien jaar, maar door een digitaal en modulair gebouw te creëren, kan je de levensduur van kantoorvastgoed verlengen.” (Frédéric Van der Planken)
Digitalisering speelt volgens de experten een belangrijke rol in het creëren van toekomstige werkomgevingen die aan deze criteria voldoen.
“Een gedigitaliseerd kantoorgebouw kan je beter aansturen”, stelt Frédéric. “Wanneer je bijvoorbeeld ziet dat de bezettingsgraad slechts 40% is op maandag en vrijdag, stem je de verwarming, verlichting en koeling daarop af. Dat kan zelfs van thuis uit. Nu weten we nog niet hoe een organisatie er zal uitzien binnen vijf of tien jaar, maar door een digitaal en modulair gebouw te creëren, kan je opstellingen heel gemakkelijk switchen en de levensduur van kantoorvastgoed verlengen.”
“Vlaamse kmo’s moeten zichzelf heruitvinden. Een kantoor kan ook voor hen een enorme hefboom zijn maar dan moeten ze hun businessmodel en processen in vraag durven stellen.” (Mario Santy)
Op deze manier kan digitalisering ook een grote impact hebben op de kwaliteit en de duurzaamheid van gebouwen. Ook dat zijn cruciale factoren in de ontwikkeling van future proof kantoorvastgoed waar mensen graag werken, vertellen de experten.
“Vlaamse kmo’s moeten zichzelf heruitvinden” meent Mario. “8 op de 10 hebben nog geen holistische visie op hun toekomst. Zoals gezegd kan een kantoor een enorme hefboom zijn, maar dan moeten de bedrijven hun businessmodel en processen in vraag durven stellen. Onderzoek hoe mensen werken voor je aanpassingen uitwerkt.”
De Vlaamse kmo’s zijn nog te weinig bezig met de total cost of occupancy en alle factoren die erbij komen kijken” benadrukt Werner. “Daardoor zien ze onvoldoende de voordelen van een kwalitatief hoger en duurzaam gebouw dat op het einde van de rit niet duurder is.”
“Als je goede mensen wil aantrekken, motiveren en behouden, kan een modern kantoorgebouw een enorme hefboom zijn”, vertelt Frédéric. Maar kmo’s denken in de eerste plaats aan hun portefeuille. Nochtans levert €25 per vierkante meter voor een bestaand gebouw je bijzonder veel op. Dan heb je een kwalitatief kantoorgebouw dat aangenamer is voor de werknemer.”
“We zitten vandaag met prijzen die inderdaad vaak hoger zijn, maar de gebouwen zijn kwalitatief, duurzaam en de energiekost ligt daardoor een pak lager”, vult Rikkert aan.
“Laat ons niet vergeten dat het duurzaamste gebouw datgene is dat je niet moet bouwen”, benadrukt Fréderic. “Whitewood Group bekijkt de impact van CO2 en transformatie van bestaande gebouwen. Materialen uit gebouwen die worden afgebroken recupereren we. Dit concept heet urban mining.“
Werner voegt toe dat 75% van de koolstofemissie vrijkomt tijdens het bouw-en sloopproces van gebouwen. “Mede om die reden ligt bij Alides de focus op real estate upcycling”, zegt Rikkert. “Niet enkel hergebruik, maar met een slim ontwerp kan je de structuur van een gebouw behouden, modulair maken en zo de levensduur verlengen.”
En u mag kieskeurig zijn. Op zoek naar een toplocatie met goede voorzieningen op de perfecte ligging? Onze vastgoedmakelaars weten er raad mee. Beschikken we op dit moment niet wat u zoekt? Met een ruim netwerk en kennis in elke regio vinden we snel het vastgoed dat aansluit bij uw noden.
Klik hier om meer te wetenMet een ruim netwerk en kennis in elke regio vinden de ervaren vastgoedmakelaars van DG Real Estate snel het vastgoed dat aansluit bij uw noden.
Zowel huurder, verhuurder, koper als verkoper krijgt altijd een optimale dienstverlening waarbij persoonlijke begeleiding en opvolging centraal staat.
Wij geloven in specialisatie. Onze vastgoedmakelaars zijn dan ook volledig op de hoogte als het gaat om commercieel-, industrieel- en woonvastgoed.